BALIK KILÇIĞI (NEDEN SONUÇ) DİYAGRAMI NEDİR?

Balık kılçığı metodu aynı zamanda neden-sonuç analizi ve Ishikawa diyagramı olarak da bilinir. Sektörde, kolay uygulanabilir olması ve problem çözme aktivitelerindeki etkinliği sebebiyle, 5 neden analizi ile beraber en çok kullanılan problem çözme tekniklerinden biridir.

Balık kılçığı diyagramı, bir problemin olası sebeplerinin belirli başlıklar altında değerlendirilmesine yardımcı olur ve problem çözümlerine sistematik bir yaklaşım kazandırır.

Bu başlıklar, aşağıdaki grafikte de görüleceği gibi; insan, çevre, yöntem, ölçülebilirlik (ölçüm), malzeme, makina ve yönetimdir.

Ben hazırladığım formlara yönetim maddesini ekleme gereği duymadığımı belirtmek isterim. Çalışmalarınızda başlıkları prosesinize göre değiştirebilir veya azaltıp çoğaltabilirsiniz. Benim yönetim başlığını eklememe sebebim ise;

Yönetim maddesine genel olarak, yeterli istihdamın sağlanmaması, eğitim ihtiyaçlarının giderilmemesi, ölçüm ekipmanı veya teçhizat ihtiyaçlarının giderilmemesi gibi sebepler yazılabiliyor. Yani yeterli kaynak sağlanmaması ile ilgili sebepler. Bu sebeplerin insan, ölçüm ve makina başlıklarının altına yazabileceğinizi düşünüyorum. Mevcut firmam dâhil çalıştığım 5 firmada da o başlığa ihtiyaç duymadığımızı belirtmek isterim.

Balık Kılçığı metodunun yararları nelerdir?

• Öncelikle her problem çözme aktivitesinde olduğu gibi, firmayı, takım çalışmasına teşvik eder ve beyin fırtınası ortamının oluşturulmasına destek olur.
• Beyin fırtınası ortamının verdiği çeşitlilik ve kompleks düşünme ortamı ile problemlerin kök sebeplerinin daha rahat tespit edilmesini sağlar.
• Problem sebeplerinin, belirli başlıklar altında sistematik bir şekilde ve neredeyse eksiksiz bir şekilde değerlendirilmesine yardımcı olur.
  
  

Nasıl uygulanır?

• Üzerinde çalışılacak problem belirlenir.
• Problemin sebepleri ilgili başlıklar altında toplanır.
• Daha sonra ekip içinde oylama yapılır ve en çok oy alan 3 kök sebebin çözümü için çalışmalar başlatılır.

Balık kılçığı metodu ile ana sebepler belirlenmiş olur ancak bu sebepler, her zaman kök sebepler olmayabilir. O nedenle benim önerim, oylama sonucu belirlenen 3 sebep için, 5 neden analizi uygulaması yapılması ve kök sebeplerinin tekrar irdelenmesidir.

ÖRNEK UYGULAMA

Cevher Jant firmasının yüksek boya sarfiyatlarının önüne geçilmesi için yaptığı bir Kaizen çalışmasındaki balık kılçığı uygulaması üzerinden açıklamak istiyorum;

• Görüldüğü gibi ekip, sadece 4 başlık üzerinden boya tüketimi konusunun sebeplerini değerlendirmiş. Malzeme başlığı altında hammadde ile ilgili olabilecek sebepleri, metot maddesi altında boyama işleminin uygulamasını etkileyecek ve prosesten prosese değişkenlik gösterebilecek sebepleri, makina maddesi altında makinadan kaynaklanabilecek ve genelde fiziki olan sebepleri, insan başlığı altında ise genelde yazılan, operatör yetkinliği sebeplerine yer vermiş.
  
  
• Daha sonra ekip oylaması ile üzerinde çalışacakları 3 sebebi işaretlemişler.  
  
  
• Çalışmanın devamında bu 3 problem kaynağının çözülmesi için uygulamalar gerçekleştirmişler ve sarfiyatı azaltmışlardır.
  
  

Çalışmanın geniş sunumuna aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

http://embk.mmoizmir.org/wp-content/uploads/2019/01/2019-001.pdf

Not: Sebepler yazılırken, eğer kastedilen sebep belli ise daha detaylı yazmakta fayda olduğunu düşünüyorum. Örneğin burada yazılan hava basıncı maddesini ele alalım. Eğer sebebi biliniyorsa veya tahmin ediliyorsa, hava basıncının yüksek olması ve hava basıncının değişken olması gibi maddeler ayrı ayrı yazılabilir. Bu çalışmada ekip hava basıncının parametresel olarak alçak veya yüksek olması ile değil, değişken olması ile ilgilenerek iyileştirme yapmıştır ve ani basınç değişimlerinin önüne geçmiştir. Ancak hava basıncı yüksek olduğu için de boya fazla püskürtülüyor ve harcanıyor olabilirdi.

Yazımı, sizlere az da olsa katkı sağlamış olmasını dileyerek burada sonlandırıyorum. Detaylı bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz.