PARETO ANALİZİ (80/20 PRENSİBİ) NEDİR?

Pareto analizi, bir sorunun önemli sebeplerini, nispeten daha önemsiz sebeplerden ayırmak için kullanılan bir çubuk diyagramıdır. Bu prensip, İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto’ nun adını taşımaktadır.

Pareto analizinde, 80 / 20 olarak bilinen bir kural bulunmaktadır. Buna göre, birçok olayda sonuçların %80’i, nedenlerin %20’sinden kaynaklanmaktadır.

Yazımın başında özellikle belirtmek isterim ki; bu yöntemin etkili olabilmesi için, doğru ve etkin bir veri toplama sisteminin olması gerekmektedir. Yanlış verilerle yapılan her analiz, sizi yanıltmaktan başka bir işe yaramayacaktır. Firmanızda, mümkün olduğunca insanlardan bağımsız, kişisel hatalardan, manipülasyonlardan uzak ve otomatik bir veri toplama sistemi oluşturulması, bu analizlerin ve performans takibinin verimini arttıracaktır.

Pareto analizi nerelerde kullanılabilir?

• Ürün çeşitliliği fazla olan firmalar, ürünler ile ilgili değişiklik yapacakları zaman bu analizi uygulayabilirler. Biraz daha detaylandırmam gerekirse, ürünler ile ilgili maliyet azaltma çalışmalarında, teknik resim değişikliklerinde, katalog vb. doküman revizyonlarında, ürünler ile ilgili yapacakları reklam çalışmalarında ve yatırım kararlarında bu analizden yararlanabilirler.

Peki nasıl?

Uygulama detaylarını yazımın sonunda vereceğim. Özetlemem gerekirse, ürünlerin ciroya katkılarını listelemek ve bu listeye pareto analizi uygulamak gerekiyor. Böylece oranlar değişmekle birlikte, firmanın cirosunun %80’lik kısmını, hangi %20’lik dilimdeki ürünler ile yaptığı ortaya çıkacaktır. Daha sonra, ciroya en çok katkısı olan ürünlerde yukarıda bahsettiğim değişiklikler yapılabilir. Bu ürünlerin değişiklikleri bittikten sonra kalan ürünlere geçilebilir.

• Prosesinde hata çeşidi çok olan firmalar bu analizden yararlanabilirler. Problem çözme tekniklerine destek olan ve ana problemleri tespit etmeye yarayan bu analiz ile öncelik problemler belirlenmiş ve bu problemlerin çözümü ile hataların büyük çoğunluğunun önüne geçilmiş olacaktır. Firmalarda yapılan en büyük hatalardan biri; ana problemleri tespit etmeden, rastgele önlerine çıkan problemlerin çözümlerine odaklanılmasıdır. Bu da ciddi bir işçilik ve zaman kaybına sebebiyet vermektedir.
• Stok yönetiminde yine tüketimler üzerinden yapılacak pareto analizleri ile hangi malzemelerin stok takibinin daha detaylı yapılması gerektiğini görebilmek mümkündür.

Pareto analizi nasıl uygulanır?

Döküm üzerine faaliyet gösteren bir firmadaki hataların çözümü için pareto analizi uygulaması yapacak olalım;

• Öncelikle elimizde analizini yapacağımız konuyu yani hangi ürünlerde hangi hataların yapıldığını içeren bir liste olmalıdır. Bu listeler genelde kalite departmanlarının sorumluluğundadır ve excel ortamında veya ERP ortamında arşivlenir. Bu listeden hata isimlerini ve adetlerini süzebiliriz. Bunun için excel programının pivot table özelliğinden faydalanabilirsiniz veya manual olarak işlem yapabilirsiniz.

• Daha sonra listedeki hata adetlerini büyükten küçüğe sıralamamız gerekir.
  
  
• Bu aşamadan sonra her bir hata adedinin toplam adede oranı ve kümülatif yüzdeleri ayrı bir sütunda hesaplanır.

• Daha sonra hata isimleri – adetleri ve kümülatif oranı da içeren çubuk grafiği hazırlanır.

Grafikte özet bir şekilde görüldüğü gibi, yürümeme, kum düşmesi, gaz boşluğu ve kırık hatalarının üzerine gidilmesi ile problemlerin %72’sinin çözülebilmesi söz konusudur.

Böylece üst yönetime hazırladığımız raporlarda, karışık verilere ve tablolara yer vermek yerine, basit bir grafikte ana hatalarımızı sunabiliriz ve çözümleri için problem çözme tekniklerinden faydalanmaya geçebiliriz.